Czasopismo "Perspektywy"
Wszystkim członkom społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa wiedzy wskazane jest samokształcenie, które ma na celu zmotywowanie i wdrożenie do myślenia o samym sobie, o innych, o świecie i wartościach. Zaprojektować swoją ścieżkę zawodową, edukacyjną i życiową należy tak, by budowały wewnętrzny świat wartości, by rozbudziły i uwolniły potencjał, kreatywność i drzemiące w człowieku zdolności. Warto skłaniać Czytelników do aktywności ukierunkowanej na wartości – do refleksji, gry wyobraźni, dialogu, porozumiewania się, twórczości, pisania o wartościach, zabawy i wyrażania wartości poprzez sztukę. Bezsprzecznie jedną z wartości jest WIEDZA. W procesie tym rozwijają się zarówno sprawności społeczne i emocjonalne, jak i umiejętności etycznej współpracy z innymi. Uaktywnianie wartości winno odbywać się tak, by zapewnić kształtowanie się kolejnych umiejętności: budowanie poczucia własnej wartości, nabywanie pozytywnych sprawności w zakresie komunikacji społecznej, umiejętności krytycznego myślenia, a także ekspresji.
Trzy fundamentalne założenia nauczania wartości podaje Diane Tillman:
- Uniwersalne wartości zawierają w sobie szacunek i poszanowanie godności każdego człowieka. Uczenie się przyswajania tych wartości zapewnia dobrostan jednostek i całych społeczności.
- Każdy uczący się człowiek troszczy się o wartości, potrafi twórczo je kreować i poznawać przy każdej nadarzającej się okazji, jeśli stworzy się mu taką możliwość.
- Uczący się rozkwitają w atmosferze wartości, w korzystnym, bezpiecznym środowisku, przepełnionym wzajemnym szacunkiem i troską, w którym traktuje się ich jako osoby zdolne do uczenia się świadomego dokonywania społecznie wartościowych wyborów.
Praktycznie uprawiany, pedagogiczny dyskurs aksjologiczny przybiera – jak wiemy – formę konstruowania rozmaitych, normatywnych wizji świata edukacji (lub jego składowych). Z tego powodu dyskurs ten jest określany także jako teoria wartości edukacyjnych, teoria ideałów wychowawczych czy pedagogika wartości wychowawczych [1].
Konstruowanie wartości wychowawczych odbywa się w pedagogice w rozmaity sposób. Najczęściej wartości wyprowadza się (lub odczytuje):
- ze stwierdzanych tendencji rozwojowych kultury i społeczeństwa;
- z filozoficznych lub religijnych koncepcji człowieka;
- z rozmaitych form ideologii społecznej;
- ze stanu praktyki edukacyjnej w danym kraju; szczególnie zaś ze stanów kryzysowych tej praktyki;
- z osiągnięć współczesnych nauk, zwłaszcza nauk bezpośrednio współpracujących z pedagogiką;
- z głosu opinii publicznej danego społeczeństwa i jego różnych grup społecznych;
- z programów polityki gospodarczej lub społecznej państwa itp.
Obok zarysowanego wyżej, klasycznego sposobu pojmowania i uprawiania aksjologii edukacyjnej warto wyróżnić także drugi, bardziej współczesny, zgodnie z którym rola dyskursu aksjologicznego w naukach społecznych nie wyczerpuje się bynajmniej w realizacji zadań o charakterze oceniająco-normatywnym.
Ten szerszy (i nieco zmodyfikowany) zakres obowiązków obejmuje następujące pozycje:
- Zadania twórcze, rozwojowe w dziedzinie światopoglądowej, polegające na konstruowaniu (rekonstruowaniu), odczytywaniu, artykułowaniu, wyrażaniu normatywnych wizji porządku edukacyjnego, odpowiadających aktualnemu stadium rozwojowemu instytucji wychowania (w społeczeństwach nowoczesnych). Inaczej mówiąc, zadania fabrykacyjne aksjologii pedagogicznej sprowadzałyby się, w tym obszarze, do: systematycznego, profesjonalnego, nacechowanego samo-świadomością konstruowania i uzasadniania nowych wizji porządku edukacyjnego, nowych systemów wartości, nowych ideałów wychowawczych – pojmowanych jako narzędzia rozwiązywania adaptacyjnych problemów współczesnej instytucji wychowania – generalnie, w danym kraju lub w danej dziedzinie wychowania. Zadanie to zdaje się być szczególnie ważne w odniesieniu do instytucji wychowania w naszym kraju.
- Zadania poznawcze w dziedzinie aksjologii. Sprowadzają się one między innymi do: ewidencjonowania, rejestrowania, opisu, analizy, systematyzacji, oceny, interpretacji dorobku światopoglądowego (aksjologicznego) przeszłości lub współczesności; do badania, poznawania komponentu światopoglądowego (aksjologicznego) myśli edukacyjnej, minionych form świadomości edukacyjnej, tradycji; a na poziomie metarefleksji – do definiowania statusu dociekań aksjologicznych; do poszukiwania samowiedzy.
- Zadania upowszechniająco-aplikacyjne. W skład ich wchodziłyby następujące operacje: udostępnianie (z różnych źródeł), propagowanie, transfer, translacja, disseminacja, aplikacja, np. w formie zasad polityki oświatowej – wyników aktywności twórczej oraz badawczej z zakresu aksjologii pedagogicznej; kształtowanie świadomości aksjologicznej wychowującego społeczeństwa i profesjonalnych nauczycieli – pedagogów poprzez wymianę idei [2].
Takie cele stawia sobie i potencjalnym Czytelnikom czasopismo naukowe Wyższej Szkoły Biznesu i Nauk o Zdrowiu w Łodzi - Perspektywy Edukacyjno-Społeczne.
W imieniu Redakcji oraz Autorów artykułów zapraszam do krytycznego studiowania zamieszczonych tekstów i reinterpretacji wiedzy.
[1] R. Schulz: Trzy myśli o aksjologii wychowania. [w:] Idee pedagogiki fizjologicznej. S. Sztobryn, B. Śliwerski (red.). Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2003; 151
[2] R. Szulz, op.cit